Nie-Grzeczne Dzieci

Czy dzieci autystyczne powinny być zwolnione z odrabiania pracy domowej?

Dr. Tony Attwood. Kwiecień 2000. Tłumaczyła Aneta Kalbarczyk.

 

Dla dzieci z zaburzeniem należącym do spektrum autystycznego, ich rodzin i nauczycieli głównym źródłem udręki jest wykonanie zadania domowego na zadowalającym poziomie Dlaczego dzieci należące do tej grupy mają tak emocjonalne reakcje na samą myśl o rozpoczęciu ich pracy domowej i takie trudności z ukończeniem wyznaczonego zadania? Mogą być dwa wytłumaczenia. Pierwsze jest oparte na ich poziomie stresu i zmęczenia umysłowego podczas ich dnia w szkole, a drugie zależne od ich profilu umiejętności poznawczych.

 

Stres spowodowany pobytem w szkole

Dziecko z zaburzeniem należącym do spektrum autystycznego, podobnie jak jego koledzy z klasy, musi sobie przyswoić tradycyjny program edukacyjny, ale napotyka dodatkowe problemy w nauce i źródła stresu w porównaniu z innymi dziećmi. Mają jeszcze dodatkowy program nauczania, mianowicie program społeczny. Muszą użyć swojego rozumowania intelektualnego, aby wyznaczyć zasady społeczne panujące w klasie i na boisku. Inne dzieci nie muszą świadomie uczyć się umiejętności integracji społecznej, ale te dzieci muszą rozszyfrować sygnały i kody społeczne i zdecydować, co zrobić i co powiedzieć w różnych sytuacjach społecznych. Często ich zasadniczą reakcją jest krytyczna uwaga za brak reakcji innych kiedy oni odpowiadają prawidłowo. Uczenie się jedynie na swoich błędach nie jest najefektywniejszą metodą nauczania. Dlatego te dzieci muszą skoncentrować się na dodatkowym programie nauczania, który sprawia, że są wyczerpane uczuciowo i intelektualnie na koniec dnia w szkole. Mają także problemy z czytaniem i odpowiadaniem na emocjonalne sygnały nauczyciela i innych dzieci, z dawaniem sobie rady w nawiązywaniu nowych znajomości, hałasem i chaosem na boisku, nieoczekiwanymi zmianami w szkolnym przebiegu dnia i z silnymi doznaniami zmysłowymi w hałaśliwej klasie. Podczas dnia w szkole rzadko mają możliwość odprężenia się.

Musimy umieć rozpoznawać nasilenie stresu przeżywanego przez te dzieci na podstawie oznak widocznych w ich zachowaniu i nastroju. Oznaki te obejmują zachowanie w stylu Dr. Jekylla i Mr. Hyde’a w tym sensie, że wskaźniki stresu nie rzucają się w oczy w szkole, ale dziecko jest kimś zupełnie innym w domu. Mogą być ciche i posłuszne w klasie, ale nietolerancyjne i agresywne zaraz po tym jak wrócą do domu. Niektóre dzieci stają się bardzo niespokojne rano zanim pójdą do szkoły, a odmowa pójścia do szkoły albo ucieczka z niej może być sygnałem nieznośnego stresu. Inne dzieci mogą wyrażać sygnały w szkole poprzez epizody niepokoju i złości, z przypadkami paniki lub zakłócającym spokój i wybuchowym zachowaniem. Inne cierpią z powodu chronicznego stresu, który przyczynia się do klinicznej depresji. Kiedy rozmawiam z dzieckiem z autyzmem i syndromem Asperger’a, które ma problemy z uczeniem się programu społecznego i z radzeniem sobie ze stresem w szkole, one często wyjaśniają, że chcą wyraźnego podziału pomiędzy dom i szkołę. Ich komentarz to: „Szkoła jest do uczenia się, a dom do zabawy i odpoczynku”. Dlatego zakłócenie im pracą domową ich jakże potrzebnego i zasłużonego odpoczynku i zabawy jest więcej niż oni mogą znieść.

 

Profil umiejętności poznawczych

Dzieci autystyczne mają niespotykany profil umiejętności poznawczych, który musi być rozpoznany i dostosowany kiedy podejmują pracę naukową w domu lub w szkole. Jednym aspektem profilu jest uszkodzona funkcja kierownicza. Ten profil jest podobny do tego u dzieci z ADHD, które mogą mieć trudności z planowaniem, organizowaniem i ustalaniem priorytetów, tendencję do bycia impulsywnym i mało elastycznym podczas rozwiązywania problemów oraz słabą pamięć. Inne cechy obejmują trudności w tworzeniu nowych pomysłów, potrzebę nadzoru i naprowadzania oraz decydowania co jest istotne, a co zbędne, jak również słabe postrzeganie i zarządzanie czasem. Istnieje również prawdopodobieństwo niespotykanego profilu na ujednoliconych testach na inteligencję, szczególnie w odniesieniu do werbalnej i wizualnej inteligencji. Niektóre dzieci są mówcami i są stosunkowo dobre w czytaniu, słownictwie i pojęciach słownych, podczas gdy inni są wzrokowcami i dla nich „obraz jest wart więcej niż tysiąc słów”. Profil dziecka w zakresie zdolności poznawczych i uczenia się jest zwykle rozpoznawany przez władze szkolne i podejmuje się specjalne środki w postaci wprowadzenia specjalnego asystenta, który pomaga mu w nauce szkolnej. Nauczyciel wie jak dostosować program nauczania do dzieci autystycznych, ale ta wiedza i pomoc często nie są dostępne w domu.

Następujący wybór strategii jest stworzony do zminimalizowania uszkodzonej funkcji kierowniczej, dostosowania ich profilu umiejętności poznawczych i pomocy dzieciom w ukończeniu ich zadań domowych przy mniejszym stresie dla dzieci i rodziny.

 

Stwórz atmosferę do uczenia się.

Miejsce, gdzie dziecko pracuje musi prowadzić do koncentracji i uczenia się. Przydatnym wzorcem jest klasa dziecka z odpowiednim ustawieniem krzeseł, oświetleniem i usunięciem rozpraszających przedmiotów. Przedmioty te mogą być widzialne, jak np. obecność zabawek lub telewizora, które ciągle przypominają o tym, co dziecko mogłoby robić lub słuchowe, jak np. hałas z urządzeń elektrycznych lub rozmowa rodzeństwa. Upewnij się, że powierzchnia przeznaczona do pracy ma tylko wyposażenie niezbędne do wykonania zadania. Ich miejsce pracy musi być również z dala od ciekawskich braci lub sióstr.

Codzienny rozkład zajęć w domu może być stworzony przez rodzica pod kierownictwem nauczyciela, aby ustalić oczekiwaną długość i treść każdego z ćwiczeń i zadań domowych. To może być bardzo pomocne jeśli są problemy z przeznaczeniem odpowiedniej ilości czasu na każdy element pracy domowej. Czasami praca domowa może zająć godziny, podczas gdy nauczyciel przeznaczył jedynie kilka minut na dane zadanie.

Można używać stopera, aby przypominać dziecku ile czasu mu zostało do ukończenia danej części pracy domowej. Ważne jest, aby upewnić się, że czas przeznaczony na pracę domową nie pokrywa się z ulubionym programem telewizyjnym dziecka. Jeśli się tak stanie, można nagrać go na video i dziecko obejrzy program po odrobieniu pracy domowej.

Jeżeli potrzebne są regularne przerwy dla poprawienia koncentracji, praca może być podzielona na części, aby wskazać jak wiele pracy zostało ukończone przed rozpoczęciem chwilowej przerwy. Częstym błędem jest oczekiwanie zbyt długiej koncentracji.

 

Przygotowanie pracy domowej przez nauczyciela

Nauczyciel może podkreślić kluczowe punkty pracy domowej, żeby dziecko wiedziało, które aspekty są ważne w przygotowaniu zadania. Można zapytać dziecko o jego plan przed rozpoczęciem zadania, aby upewnić się, że ich praca jest spójna i logiczna, szczególnie jeśli pracą domową jest esej. Jeżeli zadanie wymaga kilka dni pracy, ważne jest, aby nauczyciel regularnie sprawdzał szkic i postęp dziecka, co również podnosi prawdopodobieństwo, że praca będzie ukończona w terminie.

 

Problemy z pamięcią

Jeśli dziecko ma problemy z dokładnym zapamiętaniem tego, co zostało zadane do domu, i zapamiętaniem istotnych informacji podczas odrabiania zadania, co jest charakterystycznym objawem upośledzenia funkcji wykonawczej, rozwiązanie polega na kupieniu specjalnego narzędzia do pracy np. dyktafonu (przyp. tłumacza). Mały magnetofon może służyć do zarejestrowania instrukcji mówionych przez nauczyciela, a dziecko może dodać swoje własne komentarze i osobiste notatki do nagrania, które przypomną mu o kluczowych informacjach. Dziecko i jego rodzic będą dzięki temu wiedzieli dokładnie, co zostało powiedziane i co jest ważne w zadaniu. Inny sposób to numer telefonu do innego dziecka z klasy, aby zapytać o istotne informacje.

Dziennik pracy domowej może pomóc dziecku zapamiętać jakie książki wziąć do domu i jaka jest praca domowa na każdy wieczór. Terminarz lub „kołonotatnik” ze sklepu z artykułami biurowymi może sprawić, że strategia ta będzie bardziej pociągająca dla dziecka.

Sposoby te są przedstawiane jako odpowiednie raczej dla dorosłych na stanowiskach kierowniczych niż dla dzieci z problemami w nauce.

 

Nadzór

Dziecko może mieć problemy z rozpoczęciem pracy lub nie będzie wiedziało co zrobić w pierwszej kolejności. Przyczyną może być odkładanie spraw na później, więc rodzic powinien kontrolować rozpoczęcie pracy domowej. Nawet jeżeli dziecko już zaczęło, to nie jest to koniec nadzoru. Rodzic powinien być dostępny, jeśli dziecko potrzebuje pomocy kiedy jest zmieszane, albo żeby upewnić je, że wybrało odpowiednią strategię. U dzieci takich może istnieć tendencja do zamykania się na inne strategie i uporczywe podążanie jedną drogą, podczas gdy inne dzieci w takiej sytuacji zauważyłyby, że rozsądniejszym rozwiązaniem jest rozważenie innego podejścia. Technika pokazywania, że jest więcej niż jeden sposób myślenia dostarcza dziecku listę różnych sposobów rozwiązania konkretnego problemu. Dziecko powinno wiedzieć, że istnieje plan ‘B’.

Rodzice i nauczyciele niedługo staną się świadomi poziomu wymaganego nadzoru, który może być głównym problemem dla rodzica z innymi zobowiązaniami rodzinnymi, kiedy dziecko odrabia swoja pracę domową. Nadzór jest również potrzebny, aby pomóc dziecku ustalić priorytety, zaplanować, wesprzeć w problemach z przypomnieniem sobie słowa oraz do podtrzymania motywacji. Motywacja może być podniesiona poprzez nagrody za koncentrację i wysiłek.

 

Zarządzanie uczuciami

Dzieci autystyczne są powszechnie znane z ich trudności z radzeniem sobie z frustracją i krytyką i ich niezdolności do radzenia sobie z emocjami. Mogą stać się wzburzone, kiedy są zmieszane albo popełniły błąd. Dorosła osoba powinna być dostępna, aby pomóc dziecku pozostać spokojnym i logicznym. Dorosły musi również być przykładem spokoju, co może być trudne, kiedy zarówno dorosły, jak i dziecko jest zmieszany nie wiedząc, co zrobić. To może się skończyć łzami dla obojga.

 

Styl poznawania

Powinniśmy się szczególnie zastanowić nad słabymi i mocnymi stronami umiejętności poznawczych dziecka. Jeżeli dziecko jest stosunkowo dobre w postrzeganiu wzrokowym, to diagramy, wykresy, pokazy poprawią ich zrozumienie. Jeżeli ich mocną stroną jest komunikacja ustna, wtedy pisemne instrukcje i dyskusje z użyciem metafor (szczególnie metafor związanych z ich zainteresowaniem) mogą pomóc. Dodatkowe metody zawierają użycie komputera i klawiatury, szczególnie dla tych dzieci, które maja problem z pisaniem ręcznym. Czasami rodzic odgrywa rolę sekretarki i pisze materiały dla dziecka i poprawia odpowiedzi. Praca domowa może być raczej współpracą niż samodzielnym zadaniem. To nie oznacza, że rodzic jest nadopiekuńczy lub przewrażliwiony, tylko wie, że bez jego zaangażowania praca nie będzie skończona.

Dzieci autystyczne często cieszą się z dostępu do komputera i są w stanie bardziej zrozumieć materiał, jeżeli jest on zaprezentowany na monitorze komputera. Materiał przedstawiany przez osobę dodaje sytuacji społeczny i językowy wymiar, który może wprawić dziecko w większe zakłopotanie. Nauczyciele powinni rozważyć dostosowanie pracy domowej tak, aby znaczna część pracy była prowadzona przy użyciu komputera. Umiejętności przetwarzania tekstów, głównie programów graficznych oraz sprawdzających gramatykę i pisownię są bezcenne w poprawieniu czytelności i jakości skończonej pracy.

Jeżeli rodzic nie może pomóc dziecku rozwiązać jakiegoś problemu, rozwiązaniem jest uzgodnienie z nauczycielem o jakiej porze dnia i nocy można bez wahania się z nim kontaktować, żeby mógł porozmawiać bezpośrednio z dzieckiem. Regularne stosowanie tej metody może doprowadzić do znacznego zmniejszenia się ilości i rodzaju pracy domowej.

Dzieci autystyczne wymagają specjalnej uwagi przy wprowadzaniu nowego materiału. Prace domowe powinny być tak skonstruowane, żeby raczej utrwalały i pozwalały przećwiczyć już poznany materiał, niż wprowadzały nowe pojęcia.

Inną charakterystyczną cechą jest trudność w ustnym wyjaśnianiu własnego rozumowania. Dziecko może znaleźć prawidłowe rozwiązanie zadania matematycznego, ale nie będzie w stanie wyjaśnić słowami jak to rozwiązał. Mogą mieć raczej niekonwencjonalny i intuicyjny niż dedukcyjny sposób rozumowania. Trzeba zaakceptować prawidłowe rozwiązanie, nawet jeśli logika jest niejasna. Problemem jest tutaj to, że może to być trudne dla rodzica, żeby poprawić dziecko w jego rozumowaniu, kiedy się zablokuje.

Uczenie dziecka autystycznego wymaga specjalnych umiejętności, a od rodzica się ich nie oczekuje. Jako rodzic jest bardziej zaangażowany emocjonalnie niż nauczyciel i trudno jest mu być obiektywnym. Jednym rozwiązaniem jest zatrudnienie korepetytora, aby zapewnić dobrą pomoc i nadzór. Jednakże, to może być niemożliwe w sytuacji finansowej większości rodzin.

 

Kontrowersyjna sugestia

Jeżeli praca domowa związana jest z cierpieniem, co można zrobić by zmniejszyć rozpacz dziecka, które jest zmęczone dniem w szkole, rodzica, który próbuje motywować swoje dziecko i nauczyciela, który widzi, że praca domowa nie jest najefektywniejszym sposobem edukacji dla takich dzieci? Jeśli praca domowa jest wymagana od dziecka regularnie, wtedy wszyscy muszą dostrzec, że potrzeba dużo czasu i zobowiązania ze wszystkich stron, aby praca była zakończona pomyślnie i na czas. Jednym rozwiązaniem jest umożliwienie dziecku ukończenia jego ‘pracy domowej’ w szkole. Może to być zrobione podczas przerwy obiadowej lub przed albo po lekcjach w klasie lub szkolnej bibliotece. Jednakże, nadal będą wymagały pomocy i nadzoru ze strony nauczyciela. Niektóre dzieci mogą ukończyć szkołę średnią biorąc mniej przedmiotów, a dodatkowy czas dostępny podczas dnia w szkole poświęcają na prace domowe.

Jaka jest alternatywa, jeśli wszystkie metody zawodzą? ‘Czy dzieci autystyczne powinny być zwolnione z odrabiania pracy domowej?’ Jeśli wszystkie strategie zarysowane w tym artykule nie powiodły się lub były niemożliwe do wprowadzenia, wtedy moja odpowiedź brzmi ‘tak’. Czasami taka rada jest wielką ulga dla dziecka, jego rodzica i prawdopodobnie nauczyciela. Możesz cytować moje słowa.