Nie-Grzeczne Dzieci

Uczniowie z zaburzeniami ze spektrum autyzmu – jak nauczyciele mogą im pomóc

Sheila Bell, logopeda.

 

Co możesz zrobić aby wesprzeć zrozumienie komunikatów słownych w klasie?

1. Stosuj wsparcie wizualne  dla wszystkich wypowiadanych informacji w postaci:

– tekstu pisanego bądź obrazków odzwierciedlających przekaz mówiony – duże pomoce wizualne (slajdy, rysunki na tablicy),
– dostarcz na biurko uczniów krótkie instrukcje do zadań (w formie obrazków i/lub słów/ haseł),
– w czasie dyskusji stosuj wizualną metodę wskazywania ucznia, który ma zabrać głos w dyskusji (obserwuj tempo reakcji w momencie kiedy dziecko musi przenieść uwagę z jednego mówiącego na drugiego),
– stosuj plany obrazkowe (obrazkowe plany aktywności)

2. preferencje dotyczące miejsca, w którym powinno siedzieć dziecko:
– przejrzyste pole widzenia dziecka na linii dziecko – nauczyciel – oraz dziecko duże pomoce wizualne
– minimalizuj optyczne i słuchowe „rozpraszacze”,
– posadź ucznia blisko nauczyciela w celu zmaksymalizowania możliwości słyszenia głosu nauczyciela,
– miej powyższe na względzie w momencie usadzania dziecka w rożnych sytuacjach szkolnych (klasa, świetlica, biblioteka itp.)
3. Ucz strategii ‘naprawiania’
– stosuj zmodyfikowane bezpośrednie programy nauczania takie jak „zapytania o kierunek”,
– dziecko musi odgadnąć, że coś pominęło, sformułować pytanie „naprawcze” i wtedy decydować do kogo zwrócić się o pomoc,
– dziecko potrzebuje stałego wsparcia w klasie, nauczyciel powinien monitorować sygnały niezrozumienia ze strony dziecka, sprawdzać czy dziecko zrozumiało zadanie i służyć pomocą w szybkim ‘naprawieniu’ sytuacji za pomocą pytań,

4. Stosuj historie społeczne
– kiedy ujawni się zachowanie wskazujące na rozproszenie uwagi dziecka, zwróć się bezpośrednio do dziecka w celu wskazania lepszej drogi radzenia sobie w stresującej sytuacji jaką jest słuchanie,
– historyjki społeczne oraz wzorce przyjętych społecznie zachowań w celu rozwiązania analogicznych problemów mogą pomóc dziecku zrozumienie dlaczego sytuacja była trudna i co można zrobić dla jej naprawienia tak aby powstrzymać rozwój trudnej sytuacji (sytuacji, która mogłaby wpędzić dziecko w kłopoty).

Jak wzmocnić i rozwinąć zdolności językowe?

– zawsze udostępniaj dziecku słownik (na odpowiednim poziomie), niech leży obok ucznia w czasie wykonywania przez niego zadań szkolnych; innym użytecznym narzędziem jest słownik wyrazów bliskoznacznych dla dzieci ),
– osobisty słownik (zeszyt z nowo-poznanymi terminami) jest również dobrym pomysłem na utrwalanie określonych nowych słów wraz z ich znaczeniem (np. terminów z nowych tematów szkolnych). Przekładka albo indeks umożliwią wpisywanie nowych słów w porządku alfabetycznym,
– baw się w różne gry słowotwórcze.  Możesz również grać w grę typu „zgadnij co jest w mojej sekretnej torbie?”, podczas której uczestnicy chowają w torbie tajemnicze przedmioty i następnie dają innym uczestnikom wskazówki dotyczące tego co w niej jest. Możesz dodać ‘wskazówki’ do komercyjnych gier słownych równie dobrze jak wyznaczyć lidera dającego pozostałym uczestnikom zabawy wskazówki mające naprowadzić na rozwiązanie zagadki. Ten rodzaj aktywności daje możliwość rozbudowania znaczeń poszczególnych wyrazów, poprawiając szanse na to, ze uczeń będzie zdolny skojarzyć słowo kiedy będzie potrzebne.

W jaki sposób wspierać szkolne nauczanie?

Osoby z kręgu ASD są bardzo dobre w powierzchownym przysfajaniu wiedzy. Problem polega na tym, że często mogą udzielać prawidłowych odpowiedzi z niewłaściwych przyczyn. Skoro nauczanie szkolne wymaga bardziej dojrzałego sposoby myślenia, luki w wykształceniu zostaną ujawnione na ich początkowym poziomie.

1. Czytanie ze zrozumieniem
– włącz do programu czytania książki różnorodne gatunkowo – beletrystyczne  i popularno – naukowe,
– czytanie informacji o faktach może być łatwiejsze niż czytanie opowiadań,
– w celu poprawy zrozumienia powieści, musisz pracować na modelu ‘przyczyna-skutek’ w formie obrazkowej, również należy zastosować ten model w celu zrozumienia emocji, myśli/sposobu odbierania innych (generalnie, koncepcje, które nie są zrozumiane w kontekście opisowym odzwierciedlają koncepcje, które nie są dobrze zrozumiane w sytuacjach życiowych)
2. umiejętność pisania
– wspieraj rozwój motoryki dużej: używaj stempli z literami, klawiatury komputerowej, posiłkuj się scribe ‘dorosłym zapisem’ dla dziecka (zapiszcie to co mówi. Nie pozwólcie aby rozwój umiejętności grafomotorycznych zatrzymał się na słabym rozwoju motoryki dużej
– pozwól dziecku wypowiadać się za pomocą szkiców/rysunków, następnie podpisujcie obrazki.
3. Matematyka / nauki ścisłe.
– dzieci z ASD wykazują tendencję do łatwego przyswajania zdolności obliczeniowych; wyzwaniem jest połączenie tekstu pisanego (zadania) z sytuacjami z prawdziwego życia, które to tekst opisuje,
– problemy ze słowami mogą być trudne z powodu tego, iż są częścią tekstu, użyj rysunków i konkretnych przedmiotów do ‘zobrazowania’ zadania, następnie znajdź równanie służące jego rozwiązaniu.
4. Nauka
– stosuj model nauczania oparty na eksperymentach
– stosuj wyniki badań naukowych dla usprawnienia czytania ze zrozumieniem (używaj napisanych/narysowanych instrukcji)
–
5. Nauki społeczne
– wykorzystuj obrazki i filmy aby przekazać podstawowe informacje,
– niektóre dzieci mogą wykazywać zainteresowanie mapami, i możesz je stosować jako bazę dla dyskusji o wydarzeniach, które są odległe w czasie (historia) bądź miejscu (geografia)
– łącz odległe wydarzenia z ich odpowiednikami we współczesności (np. przy okazji omawiania zagadnień ze średniowiecznej historii – zastosuj obrazkowe porównanie średniowiecznego zamku z własnym domem).

Jak wykorzystać ulubione tematy dla wzmożenia zainteresowania w czasie lekcji
To wymaga odrobiny wyobraźni. Swoista burza mózgu przy okazji nauczania nowych rzeczy przy wykorzystaniu ulubionych tematów jest bardzo cenna. Trochę przykładów: super bohaterowie odbywają  podróż po świecie. Jak życie pionierów zostało ukształtowane przez naturalne klęski? Oblicz ile jest osób na koncercie? Korzyści płynące z nauczania na bazie ulubionych tematów są takie, że podnoszą poziom koncentracji/zainteresowania dziecka z uwagi na połączenie nowych zagadnień z z ulubionym tematem. Będziesz musiał ocenić czy ulubiony temat nie zdominował przedmiotu lekcji i nie odwrócił uwagi dziecka (np. nad dzieckiem mogą wziąć górę emocje lub dziecko nie odstępuje od ulubionego tematu i nie dopuszcza innych dzieci do głosu).

Jak  wspierać rozwój myślenia abstrakcyjnego?

Dzieci z zaburzeniami ze spectrum autyzmu są zdolne rozumieć koncepcje abstrakcyjne ale musisz pracować nad ich zrozumieniem w oparciu o ich mocne, umiejętności myślowe. Używaj obrazkowych kanałów do uściślania słownych informacji. Ucząc matematyki znajduj łączniki z rzeczywistością, ucz dzieci przeobrażać informacje słowne w diagramy obrazkowe (np. słowne problemy). Ucząc języka używaj prostych rysunków dla przedstawienia sytuacji (z historii lub rzeczywistego życia). Wypełniaj „myślowe dymki” aby uczyć percepcji innych, podkreślaj ekspresje na twarzy i język ciała dla uczenia emocji w omawianym kontekście. Poszukuj obrazkowych sposobów przedstawiania abstrakcyjnych pojęć takich jak „uczciwość” i „nieuczciwość (np. Bazz Astral może obrazować uczciwość a Śmierdzący Pit może wyrażać nieuczciwość). Użyj konkretnych przykładów z wcześniejszego doświadczenia dziecka dla pełnego zrozumienia znaczenia słowa.

Jak rozwijać umiejętności społeczne i emocjonalne?

Niedobór rozumienia sytuacji społecznych i interakcji z innymi dziećmi powoduje skrajny niepokój. Niepokój skutkuje rozwojem “dołka psychicznego” i rozwoju niepożądanych zachowań. Słabe rozpoznawanie i zrozumienie emocji wywołuje „osobliwe” reakcje na codzienne społeczne sytuacje. Kiedy źródłem stresu jest szkoła zachowanie może ujawniać się w domu (dom jest postrzegany jako bezpieczniejsze miejsce; miejsce, w którym dziecko może odreagować).

W typowych przykładach ekspresji mimicznej (zilustrowanych na rys. 1), większość informacji dotyczących emocji wyraża ułożenie ust i brwi.

Rys.1

Rysunek 2 przedstawia ogólne zarysy pozycji ciała, których używam nauczając odczytywania emocji oraz w przedstawianiu różnych społecznych sytuacji.
Zastosowałam również proste metody za pomocą, których można spowodować, aby ludziki sprawiały wrażenie, iż są w ruchu.. Zauważ jak niektóre z figurek w łatwy sposób, swoją postawą i ruchem, sugerują pewne emocje.

Rys.2

Rysunek 3. Używam „społecznych winiet” aby umieścić kluczowe informacje dotyczące problematycznej sytuacji z perspektywy jednego z uczestników. Pozwól dziecku wypełnić puste miejsca (np. narysować wyraz twarzy; uzupełnić tekstem „dymki mówione” – i „dymki  myślowe” ), następnie popracuj nad ‘rozmnażaniem’ rozwiązań i ich konsekwencji. Następnie, zaznacz preferowane rozwiązanie zielonym kółkiem a mniej wskazane rozwiązania czerwonym kółkiem i rozdziel te rozwiązania linią.

Rys.3