„Trening Zastępowania Agresji” powszechnie nazywany „TZA” lub „ART” od skrótu z języka angielskiego. Agression Replacement Training jest poznawczo–behawioralną metodą opracowaną w latach 80-tych przez doktora Arnolda Goldsteina wraz ze współpracownikami w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.

Dr Goldstein pracował od 1963 roku na wydziale psychologii klinicznej Uniwersytetu Syracuse jako wykładowca i dyrektor Instytutu Psychoterapii, którym kierował do 1980 roku.

W 1981 roku założył Instytut Badań nad Agresją, którym kierował do przejścia na emeryturę. Dr Goldstein całą swoją karierę, zarówno jako naukowiec jak i praktyk, poświęcił problemom trudno dostępnych pacjentów. Od 1980 roku jego działalność koncentrowała się na problemach agresji i przemocy. Jest twórcą Nauczania Ustrukturalizowanego, programu psychoedukacyjnego zaprojektowanego dla nauczania zachowań prospołecznych osób o utrwalonych cechach przestępczych i odpowiedzią na narastający problem agresji i przemocy. Jest autorem i współautorem licznych artykułów naukowych i publikacji. Kilka z nich zostało przetłumaczonych na język polski i aktualnie znajdują się w sprzedaży. Trzy podręczniki: „Nowe strategie i perspektywy nauczania umiejętności prospołecznych”, „Kształtowanie młodego człowieka”, „Umiejętności chroniące – zapobieganie narkomani wśród młodzieży”, zostały wydane przez Fundację KARAN w 2001 roku. Natomiast dwa tytuły „Kształtowanie umiejętności społecznych małego dziecka – profilaktyka agresji i zaburzeń zachowania w przedszkolu i przygotowaniu do szkoły” oraz „Program zastępowania agresji – wielostronna profilaktyka agresji dzieci i młodzieży”, wydał Instytut Amity w Warszawie w 2004 roku.

„Trening Zastępowania Agresji” jest upowszechniany w Polsce od 1999 roku i zyskuje sobie wśród metod profilaktycznych w naszym kraju coraz więcej zwolenników. Dotychczas odbyły się w Polsce dwie Międzynarodowe Konferencje TZA – ART.: I Międzynarodowa Konferencja „Stop Przemocy – o godność człowieka” – odbyła się we wrześniu 2001 roku i zgromadziła ponad dwa tysiące uczestników, II Międzynarodowa Konferencja TZA – ART pod nazwą „Stop przemocy w szkole i na ulicy” – odbyła się w dniach 24-26 listopada 2003 roku i uczestniczyły w niej głównie osoby pracujące z młodzieżą tą metodą bądź zainteresowane poszukiwaniem metod pracy zapobiegania agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży. III Międzynarodowa Konferencja TZA –ART zaplanowana jest na jesień 2005 roku.

Metoda TZA – ART jest rozpowszechniona w krajach zachodnich i otrzymała pozytywne wyniki w badaniach ewaluacyjnych. Jej skuteczność została potwierdzona także w Polsce, dzięki czemu znalazła swoje miejsce wśród rekomendowanych programów zalecanych do realizacji przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.

„Trening Zastępowania Agresji” był upowszechniany w ramach realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości wśród Dzieci i Młodzieży przez Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej na zlecenie MENiS. Propozycja przeprowadzenia szkoleń została rozesłana do Kuratorów Oświaty, Specjalnych Ośrodków Szkolno-Wychowawczych oraz Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii.

Celem szkolenia jest przygotowanie profesjonalistów do używania sprawdzonych i praktycznych metod, uczących umiejętności prospołecznych. TZA jest cenną pomocą w wychowaniu, profilaktyce, socjoterapii i resocjalizacji. Jest to jeden z bardziej skutecznych behawioralnych programów zmiany zachowań agresywnych i przemocowych dzieci, młodzieży i osób dorosłych na zachowania pożądane, prospołeczne. TZA nie był pierwotnie projektowany dla osób z zaburzeniami autystycznymi.

Program szkolenia obejmuje łącznie 85 godzin rozdzielonych na trzy etapy.

Pierwszym etapem jest kurs w 12-14-osobowych grupach warsztatowych (5 dni).

Drugi etap to 30 godzin własnej praktyki uczestników, pracy z grupą (monitorowanej).

Trzeci etap to 15 godzin superwizji i egzamin (2 dni) po ukończeniu praktyki.

 

PROGRAM SZKOLENIA 

1. Behawioralne techniki modyfikacji zachowań w oparciu o model warunkowania sprawczego.

2. Trening Zastępowania Agresji jako program wielostronnej interwencji skierowanej na zmianę zachowań.

3. Zaplanowane kroki Treningu Zastępowania Agresji:

· Modelowanie (wzór prawidłowego wykonania danej umiejętności do naśladowania).

· Odgrywanie ról,

· Informacje zwrotne,

· Transfer, czyli przeniesienie ćwiczonych umiejętności do praktyki życia codziennego

W skład treningu wchodzą trzy komponenty:

· Trening umiejętności prospołecznych

· Trening kontroli złości

· Trening wnioskowania moralnego i wartości

4. Trening nabywania i dostosowania umiejętności prospołecznych (uczenie tego co należy robić) w oparciu o listę 50-ciu umiejętności ważnych w życiu społecznym, podzielonych na 6 grup:

· Wstępne umiejętności społeczne np. umiejętność słuchania, prowadzenie rozmowy.

· Zaawansowane umiejętności społeczne np. proszenie o pomoc, przekonywanie innych.

· Umiejętności kontrolowania emocji np. wyrażanie swoich uczuć, radzenie sobie z czyjąś złością.

· Alternatywne umiejętności wobec agresji np. negocjowanie, reagowanie na zaczepki.

· Umiejętności radzenia sobie ze stresem np. radzenie sobie z pominięciem (odrzuceniem), przygotowanie do trudnej rozmowy.

· Umiejętności planowania np. ustalanie przyczyn problemu podejmowanie decyzji.

Wśród listy 50 umiejętności społecznych dwadzieścia, dotyczących odmawiania, (specjalnie oznaczonych), zostało uznane jako podstawowe i najważniejsze.

5. Trening kontroli złości (emocji): uczenie, czego nie należy robić.  Wykrywanie i nazywanie sygnałów złości i naszej reakcji na „nie”.  Identyfikowanie zewnętrznych i wewnętrznych wyzwalaczy złości.  Poszukiwanie konstruktywnych i wyławianie destruktywnych reduktorów złości oraz analiza skutków, jakie one wywołują. Stosowanie monitów.

6. Trening wnioskowania moralnego (rozwoju moralnego) i odkrywanie wartości w oparciu o teorię rozwoju moralnego L. Kohlberga. Celem treningu jest wywołanie dysonansu poznawczego i refleksji w odniesieniu do własnego świata wartości w duchu daleko idącej tolerancji. Nadawanie pozytywnego znaczenia emocjom i uczuciom, postawom i przekonaniom, co stanowi podstawę edukacji moralnej.

Trening wnioskowania moralnego poprzedzony jest ćwiczeniami mającymi na celu odkrycie wartości poprzez wywołanie dysonansu poznawczego i dyskusję o problemach moralnych. Przedmiotem dyskusji są dylematy moralne, a uczestnicy poszukują rozwiązań i argumentów uzasadniających ich wybór. Uczenie podejmowania decyzji moralnych poprzez próbę odpowiedzi na pytanie, jaka wartość stoi u podstawy każdego ludzkiego działania.

Teks cytowany za pozwoleniem www.cmppp.edu.pl