Zatrudnienie

.

W Polsce nie ma systemu wspomagania w zatrudnieniu osób z zespołem Aspergera. Dlatego wiele z nich – mimo dobrego wykształcenia, czasami ponadprzeciętnymi umiejętnościami i samodzielnością w funkcjonowaniu – ma duże problemy z wejściem lub utrzymaniem się na rynku pracy. Nie ma również żadnych danych na temat tego gdzie i w jakim sektorze osoby z zespołem Aspergera znajdują pracę w Polsce. Jedno jest pewne; ich potencjał nie jest wykorzystywany przez pracodawców, a wielu dorosłych ze spektrum pozostaje w domu, mimo możliwości jej podjęcia.

Możemy bazować tylko na własnych doświadczeniach i stąd wiemy, że pewna liczba dorosłych z zespołem Aspergera znajduje pracę w  zawodach, odpowiadających ich umiejętnościom i preferencjom. Zazwyczaj są to zawody ścisłej specjalizacji, takie jak: specjalista IT, grafik komputerowy, księgowy, lekarz ścisłej specjalizacji (radiolog, stomatolog etc), prawnik, archiwista, ogrodnik, magazynier, ochroniarz, kierowca ciężarówki, maszynista, żołnierz zawodowy, muzyk, tłumacz, pisarz, sprawozdawca sportowy, bibliotekarz, wykładowca, piosenkarz, kamerzysta, sadownik, rolnik, szewc, zegarmistrz, spawacz, listonosz czy zawodowy sportowiec…zazwyczaj uprawiający sport, w którym walczy sam ze swoimi wynikami. Zawodów takich jest bardzo dużo, co nie oznacza, że każdy kto je wykonuje ma zespół Aspergera 🙂 Wspólną cechą tych zawodów jest duży stopień niezależności od innych, wykonywanie pracy zazwyczaj w pojedynkę (unikanie team work czy zarządzania grupą), ścisła specjalizacja i często samozatrudnienie.

Kolejna grupa pracujących osób z zespołem Aspergera to dorośli, którzy po zakończeniu edukacji dołączają do biznesu rodzinnego lub zostaje on dla nich stworzony. Tutaj specjalizacja zazwyczaj nie ma znaczenia, młody człowiek wykonuje to co umie najlepiej, ma elastyczne godziny pracy i dostosowanie do swoich wymagań sensorycznych czy innych preferencji.

Następna grupa to osoby z zespołem Aspergera pracujące dorywczo na stanowiskach dużo poniżej ich możliwości czy wykształcenia. Mają oni słabsze niż pozostali umiejętności społeczne lub komunikacyjne albo mierzą się z dodatkowymi problemami typu zaburzenia współwystępujące, powikłania, trudna sytuacja rodzinna czy bagaż negatywnych doświadczeń zawodowych. Trudno jest im pracę utrzymać, a więc nie awansują i nie rozwijają skrzydeł.

Wśród osób z zespołem Aspergera są też takie, które znajdują miejsce pracy w zakładach chronionych, spółdzielniach socjalnych czy firmach, założonych w celu stworzenia miejsca pracy dla dobrze funkcjonujących osób z autyzmem. Te ostatnie tworzone są głównie przez organizacje pozarządowe, typu stowarzyszenie czy fundacja i od początku swojego działania mają na celu zatrudnienie jak największej liczby pracowników ze spektrum. Korzystają one z różnych form dofinansowania lub nie, tworzą chronione miejsca pracy lub z tego rezygnują – forma zależy od decyzji założycieli. Na pewno jest ich zbyt mało, jak na liczbę dorosłych z ZA poszukujących pracy.

Jest również niewielka grupa osób, która była aktywizowana zawodowo a nawet odbyła staż pracowniczy. Są to zazwyczaj osoby biorące udział w projektach realizowanych przez ngo’sy. Niestety wiele z tych projektów nie przewiduje stałego zatrudnienia osoby z zespołem Aspergera, tylko jej aktywizację. Czasami zakończenie takiego projektu równa się zakończeniu wychodzenia z domu i powrót do stanu zawieszenia.

Ostatnia grupa to bezrobotne osoby z zespołem Aspergera; część z nich posiada orzeczenie o niepełnosprawności, a więc ma szansę na rentę i ją pobiera, duża część nie. Część rejestruje się jako bezrobotni, ale wielu z nich rezygnuje, gdyż doświadczenia z kolejnymi pracodawcami ich zniechęcają.

Jedno jest pewne – do tanga trzeba dwojga; pracowników i pracodawców. Aby system zadziałał, trzeba dać wsparcie i jednym i drugim a ogniwem łączącym powinien być trener pracy, który bardziej lub mniej intensywnie  będzie wspierał obydwie strony.

Ilona Rzemieniuk

Oto przykłady niektórych przedsięwzięć:

Klubokawiarnia Życie jest fajne

Od 18 marca 2016 r. w Warszawie przy ul. Grójeckiej 68 działa Klubokawiarnia „Życie Jest Fajne”, w której zatrudnieni są dorośli autyści. W Klubokawiarni znajdują dostosowaną do swych możliwości pracę, a po pracy rozrywkę . To pierwsze takie miejsce w Polsce i jedno z pierwszych na świecie.

Więcej: https://www.facebook.com/pg/KlubokawiarniaZycieJestFajne/about/?ref=page_internal

Paluszki Gryczane – przedsiębiorstwo społeczne Stowarzyszenia Dalej Razem

Paluszki Gryczane Sp. z o.o. są firmą, która zatrudnia dorosłe osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Istniejemy od 2013 roku. Właścicielem Spółki jest Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznycm „Dalej Razem”.

Osobom z autyzmem zaleca się dietę bezglutenową, bezmleczną i bezcukrową. Dostępne na rynku tego typu produkty są drogie, nafaszerowane konserwantami a dodatkowo nie są smaczne.

Więcej na: http://paluszki-gryczane.pl/

Dalej Razem – przedsiębiorstwo społeczne

Dalej Razem Sp. z o. o. to przedsiębiorstwo społeczne, stworzone z myślą o osobach z autyzmem. Wyłącznym właścicielem Spółki jest Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym „Dalej Razem”. Nasza firma powstała przy wsparciu Fundacji Vellux z Danii.

Chcemy pokazać, że osoby z autyzmem mogą i chcą pracować, a ich praca w niczym nie musi odbiegać od zleceń realizowanych w innych firmach funkcjonujących na rynku.

więcej: https://wydrukujemy.to/o-nas/

Projekt „Zatrudnij Asa” Fundacji Synapsis

Projekt „Zatrudnij Asa”, którego pełna nazwa brzmi „Implementacja skutecznych europejskich systemów funkcjonowania ekonomii społecznej w zakresie wprowadzania osób z autyzmem na polski rynek pracy”, realizowany był przez Fundację Synapsis w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Głównym celem programu trwającego od listopada 2010 roku do końca roku 2012, jest poprawa sytuacji osób z ASD na rynku pracy w województwie mazowieckim.

www.zatrudnij-asa.pl

Raport z badania – przedsiębiorcy

Badanie przeprowadzone w ramach projektu „Zatrudnij Asa” polegało na przeprowadzeniu 6 wywiadów indywidualnych z potencjalnymi pracodawcami osób z zespołem Aspergera i miało ono na celu zebranie informacji dotyczących możliwości, wyzwań, problemów i potrzeb pracodawców związanych z zatrudnianiem tych osób.

Zobacz raport (www.zatrudnij-asa.pl/badania.html)